2022-04-22 14:23:41
У Беларусі абвясцілі экстрэмісцкай кнігу Віктара Ляхара "Ваенная гісторыя Беларусі".
Цыкл кніг, якія выдаваў Віктар Ляхар, у мяне заўсёды выклікалі здзіўленне.
Па-першае, сваім фактам існавання. Чалавек, які шчыльна супрацоўнічае з сілавым блокам у Беларусі, піша і малюе кнігі са старадаўнімі рыцарамі, жаўнерамі БНР і бчб сцягамі. І ўсё гэта публічна і афіцыйна.
Па-другое, сваёй ідэалогіяй. Калі хто раптам не гартаў. Аўтар сабраў разам усіх жаўнераў-беларусаў за ўсе стагоддзі: дружыннікі старадаўняй Русі, рыцары ВКЛ, крылатыя гусары, расійскія жаўнеры ХІХ ст., жаўнеры БНР, савецкія салдаты і партызаны. Няма, напэўна, толькі вайскоўцаў у складзе Вермахта перыяду вайны. Усе астатнія ёсць, сабраныя разам, адмаляваныя і прэзентаваныя як героі.
На вокладцы так і напісана "Герои, символы, цвета".
Я сам вялікі прыхільнік шанаваць усё варта ў беларускай гісторыі без ідэалагічнага фільтра. Ну не было ў мешчаніна XIX ст. іншага варыянта выбіцца ў людзі, як вайсковая кар'ера ў імперскім войску. Гэта аб'ектыўна. То калі чалавек быў варты, значыцца варты пашаны.
Але канцэнтрацыя гэтай ідэі ў адной кнізе, нават, у мяне выклікала лёгкі ступар. Бо некаторыя з персанажаў кнігі ў жыцці былі ворагамі паміжсобку, а тут яны разам і ўсе абвешчаны героямі.
І тут праблема ў тым, што калі я магу ацаніць маштаб задумы, то вось большасць беларускіх вайскоўцаў наўрад ці. Ім патрэбныя зразумелыя і бясспрэчныя арыенціры. А не гэтыя інтэлектуальныя гульні.
Беларускае войска несумненна жыве мінулым. Правяраць сваю баяздольнасць яно гатовае толькі ў абозе "старэйшага" брата. Для такой арміі патрэбна магутны, уцямны і непарыўны гістарычна-ваенны наратыў, які можна было б смакаваць бясконца. І імперска-савецкая гісторыя такі мае: Алякснадр Неўскі, стральцы, Сувораў, Скобелеў, Будзённы, Жукаў. Ён з пазіцыі логікі выглядае дзіўна, але ён ёсць.
А вось беларуская гісторыя такога наратыву не мае. І яго не прыдумаць. Нельга скласці ў адну сістэму Астрожскага, Каліноўскага і Булак-Булаховіча. Яны ўсе паасобку.
Увесь сакрэт паспяховых постсавецкіх армій быў у тым, што яны прайшлі ідэалагічнае абнуленне. Пагадзіліся, што яны не нашчадкі нейкай слаўнай непарыўнай вайсковай традыцыі, а наадварот самі з'яўляюцца першым пакаленнем, пачынальнікамі без традыцыі, якія могуць абапірацца толькі на паасобных герояў з розных эпох. І часцей за ўсё гэта трагічныя героі.
Прыбалты праз гэта лёгка прайшлі ў пачатку 1990-ых, украінцы з цяжкасцю (але наколькі эфектыўна!) пасля 2014. А беларусаў гэта яшчэ толькі чакае.
Хаця можа працэс ужо пачаўся. У Кіеве. З батальёна імя Каліноўскага.
А кніжка несумненна добрая. Калі маеце магчымасць пагартаць, то вельмі раю.
579 views11:23
Б
