2022-04-03 15:56:20
Апошнімі днямі шмат думаў і дыскутаваў з сябрамі, у тым ліку расейскімі, пра тое, “как мы обустроим Россию». Бо давайце шчыра, нават калі ўявіць, што Крэмль знікне і затопіцца бункер на Алтаі, у Расеі застанецца 140 мільёнаў чалавек, якія будуць вымушаныя неяк будаваць новы кшталт сваёй арганізацыі. (Так, так, ведаю, гэта толькі фантазіі). І было б вельмі добра, каб гэтым заняліся расейцы, якія ведаюць, куды яны ідуць і навошта яны гэта робяць.
Ці не ўпершыню я пачуў нешта ўцямнае і рацыянальнае для маіх глуздоў. Гэта была дыскусія Міхаіла Хадаркоўскага і лонданскага палітолага Ўладзіміра Пастухова. Пастухоў паслядоўна казаў пра тое, што “Россия без Путина» гэта мала для таго, каб Расея стала іншай. На яго думку, неабходна не проста вяртаць у Расею ў тыя часы, калі яна пачынала будаваць дэмакратыю, а пачынаць зусім іншы праект. Так ён кажа пра адмаўленне ад імперыі. Пастухоў перакананы, што быць малой дзяржавай не сорамна і не кепска.
Пастухоў: Расейская ліберальная апазіцыя выступае ўсё роўна за ўнітарную Расею. А ведаеце, чаму? Таму што яна не верыць у народ гэтаксама як і Пуцін. Маўляў, дай гэтаму народу волю, дык ён зробіць яшчэ горш, чым Пуцін. І Пуцін так жа лічыць: дай гэтаму народу волю, ды ён усіх разнясе.
Хадаркоўскі: Так, яны проста хочуць паставіць новага цара, які будзе рэалізоўваць…
Пастухоў: … Правільныя і патрэбныя нам ідэі.
Хадаркоўскі: Менавіта. Я не раз казаў і пісаў, што Расея ня можа быць адначасова адзінай і дэмакратычнай. Адзінства Расеі, калі на ўсёй тэрыторыі краіны дзейнічаюць абсалютна аднолькавыя законы і патрабаванні, гэта гісторыя толькі пра дыктатуру. Тое, што нас усім давядзецца рабіць, я маю на ўвазе расейцаў, гэта пагадзіцца з тым, што ў нас існуе вельмі шмат Расей: Масквы, Санкт-Пецярбурна, Екацярынбурга і магчыма Новасібірска. Гэта постіндустрыяльная Расея. Ёсць Расея Варонежа, Белгарада, Іркуцка, гэта індустрыяльная Расея. Ёсць Расея Паўночнага Каўказа, Якуціі, Тувы. І ўводзіць там тое, што мы лічым правільным у Маскве, можна толькі зброяй, адбудоўваючы імперыю і тым самым ператвараючы дзяржаву ў дыктатуру. Нам давядзецца змірыцца, што на дзясяткі або і сотні год Расея будзе іншай краінай.
Пастухоў: Размова ідзе пра асіметрычную федэрацыю, што мы будуем тое, чаго яшчэ ніхто не будаваў.
Хадаркоўскі і Пастухоў агучылі тое, пра што, здаецца, расейцам не трэба баяцца думаць і размаўляць. Але пакуль я ўсё ж працытую двух маіх аўтарытэтаў з інтэрвію маёй сціплай персоне. Матывацыйныя цытаты, каб не губляць час і не пераўтварацца ў "Пачакуноў".
Рычард Пайпс: Не чакайце, што Расея распадзецца. Ваш ратунак у іншым. Проста цікаўцеся палітыкай. Змагайцеся за ўладу, кіруйце самі сабою, не бойцеся адказнасці. Людзі аддаюць палітыкам лёсы, каб яны імі кіравалі. А іх самых нічога не цікавіць.
Эн Эплбаўм: Стварайце свой уласны патэнцыял. Трэба будаваць сваю дзяржаву, сваю нацыю і рабіць сваю нацыянальную ідэнтычнасць прывабнай. Ніхто не захоча быць беларусам, калі гэта не дынамічна, нецікава і непрывабна. Трэба ствараць цікавую беларускую культуру і нацыю, а не чакаць, пакуль Расея распадзецца. Сёньня кожны чалавек — журналіст і выдаўца. Кожны мае профілі ў сацыяльных сетках. Кожны можа змагацца за праўду, што раней было проста немагчыма. Ва Ўкраіне цэламу пакаленню (пасля распаду СССР) было не да таго, іх свая краіна ўвогуле мала цікавіла. Яны не маглі рэалізаваць сваіх ідэяў, бо проста іх не мелі. Дэмакратыя, якой мы яе ведаем сёння, магчымая толькі ў нацыянальнай супольнасці. Мо некалі гэта зменіцца, але пакуль гэта так. У такой супольнасці людзі адчуваюць адказнасць адзін за другога, хочуць, каб у іх была эфектыўная і паспяховая дзяржава. Калі гэтага пачуцця няма, то вельмі складана пабудаваць дэмакратыю. Гэта трэба і Беларусі – нацыяналізм, пад якім я разумею патрыятызм».
1.6K views12:56