2021-12-07 17:22:54
Як птушкі выкарыстоўваюць натуральныя лекі для самалячэння? Адным з самых вядомых прыкладаў заафармакагнозіі з'яўляецца
выкарыстанне сойкамі мурашак (дакладней, іх кіслаты) для ачысткі апярэння ад паразітаў. “Мурашкаванне” або мурашыныя ванны сустракаюцца не толькі сярод соек, але і ў больш чым 200 відаў птушак.
Чыстка ад паразітаў з дапамогай мурашак можа набываць актыўную форму, калі птушка ловіць мурашку дзюбай і ўцірае яе ў пёры, або пасіўную, калі яна
сядае на мурашнік, распраўляе крылы і хвост і чакае, каб мурашы самі распылялі кіслату на яе пёры, час ад часу дражнячы іх, каб “матываваць” на працу.
Бывае, што ў такіх выпадках гаворка ідзе не пра касметычныя працэдуры, а пра падрыхтоўку ежы – мурашак можна есці пасля таго, як пазбавіш іх ад непрыемнай мурашынай кіслаты. Так робяць шпакі, якія спачатку выціраюць мурашак аб пёры, а потым іх ядуць.
Птушкі гуахара, якія сустракаюцца ў Паўночнай Амерыцы, для догляду за апярэннем
выкарыстоўваюць сок зялёнай шкарлупіны грэцкага арэха.
У Белавежскай пушчы сініцы прыносяць у свае гнёзды 12 відаў мохападобных раслін, якія яны збіраюць са ствалоў дрэў і ляснога падсцілу. Гэтыя расліны выдатна ўбіраюць ваду, што не дазваляе гнязду прамокнуць. Акрамя таго, яны, верагодна, абараняюць дарослых птушак і птушанят ад патагенных узбуджальнікаў хвароб. Гэта яшчэ не даказана, але чаму б і не? Даследаванні паказваюць, што шпакі паводзяць сябе падобным чынам, прыносячы ў свае гнёзды расліны з інсектыцыднымі і акарыцыднымі ўласцівасцямі, напрыклад, звычайную моркву або купалку.
Напэўна, ты памятаеш фільмы пра прыроду, у якіх папугаі, у асноўным
ара, чапляюцца да вертыкальных скал над Амазонкай і ядуць гліну. Ёсць два асноўныя тлумачэнні такіх паводзін. Першае тычыцца нейтралізацыі таксічных уласцівасцяў атрутных раслін, якія яны ядуць. Другое тлумачэнне кажа пра багатыя рэсурсы натрыю, які птушкі такім чынам спажываюць (у мясцовай гліне яго ў 40 разоў больш, чым у раслінах).
Аднак у дадзеным выпадку з’явілася і трэцяе тлумачэнне. Гэта з'ява ўзмацняецца ў перыяд размнажэння. Геафагія дазваляе самкам кампенсаваць дэфіцыт макра- і мікраэлементаў.
Мексіканскія чаромашнікі збіраюць недакуркі і, выцягнуўшы з фільтра валокны, высцілаюць імі свае гнёзды. Яны навучыліся гэта рабіць, каб пазбавіцца ад паразітаў. Але ў гэтага метаду ёсць сур'ёзны недахоп - ён выклікае генатаксічнасць (то бок выклікае мутацыі, якія ў сваю чаргу могуць прывесці да раку). Эфекты гэтага дзеяння, аднак, расцягваюцца ў часе. Птушкі бачаць хуткі станоўчы эфект ад ужывання валокнаў, насычаных хімічнымі рэчывамі, – менш паразітаў у гнёздах. Але яны не могуць прадбачыць доўгатэрміновых наступстваў такіх паводзінаў – ранняй смяротнасці.
На поўдні Польшчы адзначана некалькі цікавых выпадкаў, калі крыжадзюбы-яловікі спажывалі розныя рэчывы. Некаторыя з іх
елі гліну, змяшаную з попелам, у ачагу старой хаты, якая служыла прытулкам для турыстаў. Яны рабілі гэта ў прысутнасці сонных людзей! Іншыя елі драўняны вугаль, багаты кальцыем. Некаторыя елі глебу з гаршкоў з кветкамі.
Але, бадай, самае цікавае назіранне было пра паяданне раствору і цэглы з коміна, тынкоўкі са сцен будынкаў, іржы з чыгуначных рэек і старых сталёвых канатаў. Паколькі птушкі робяць гэта ў асноўным зімой, гаворка, верагодна, ідзе аб патрэбе ў пажыўных рэчывах і палягчэнні стрававання іх асноўнай ежы – насычанага смоламі цвёрдага насення іглічных.
Назіранне за паводзінамі жывёл можа многаму навучыць нас і прывесці да адкрыцця новых, невядомых сродкаў і метадаў лячэння, у тым ліку людзей. Нічога дзіўнага ў гэтым няма, урэшце, мы таксама з’яўляемся жывёламі. Аказваецца, што многія метады лячэння, якія выкарыстоўваюцца ў народнай медыцыне, асабліва ў найменш развітых краінах, верагодна, паходзяць ад знахараў, якія назіралі за жывёламі падчас іх самалячэння.
Тэкст: Adam Zbyryt.
Пераклад: Алеся Птушка.
Фота: Мікалай Марозаў, https://elementy.ru/nauchno-populyarnaya_biblioteka/434425/Ptitsa_v_muraveynike.
#птушыныяцікавосткі
486 views14:22
П
