“Кандыд”, Літоўскі тэатр оперы і балета У мінулым, даваенным | Martsinovich Theatre

“Кандыд”, Літоўскі тэатр оперы і балета

У мінулым, даваенным тэтральным жыцці Анастасія Грыненка паставіла ў Музычным тэатры “Вестсайдскую гісторыю” Бернстайна. Аншлагаў не назіралася. Спектакль атрымаўся шыкоўным, але адзіным у рэпертуары з “нешчаслівым” фіналам ды яшчэ з нязвыклай вуху музыкай, якая ва ўсім астатнім свеце даўно стала класікай.

“Кандыд” таго ж кампазітара паставілі ў Літоўскім оперным тэатры ў 2019-м. Але і зараз, праз тры гады пасля прэм’еры ён працягвае збіраць аншлагі. У гэтым бачу цывілізацыйную тэатральную прорву паміж нашымі краінамі (нават, калі ўлічваць, што з-за каранавіруса спектакль пэўны час не ішоў).

Зрэшты, адрозненне паміж Мінскам і Вільнюсам яшчэ і ў побытавых дробязях. У нашым Оперным мяне заўжды раздражнялі велізарныя чэргі ў гардэроб і буфет (а яшчэ некаторыя спектаклі). Нізкі старт пасля закрыцця заслоны ў антакце або ў фінале не надта стасуецца з высокім мастацтвам. Але як быць, калі не хочаш прастаяць увесь антракт у чарзе?

У Вільнюсе гэтыя пытанні вырашаюцца элегантна і проста. У кожным гардэробе працуюць не адзін чалавек, а два, прычым маладзёны. Яны рухаюцца надзвычай хутка – чарга знікае імгненна. З буфетам усё яшчэ прасцей. На століках адразу стаяць ежа і напоі. Падыходзіш, сядаеш – і ў працэсе расплочаваешся. Ніякіх чэргаў.

Але вярнуся да спектакля, які атрымаўся вельмі стыльным, вытрыманым, лёгкім і адначасова гумарыстычным (дырыжор Рычардас Шуміла). Французскі рэжысёр Vincent Boussard робіць стаўку на ўмоўнасць падзей і бярэ на ўзбраенне іранічны позірк з боку.

Сцэнаграфія спектакля ўмоўная ў квадраце: спачатку мастак Vincent Lemaire адсякае частку прасторы, змяшчаючы дзеянне ў акрэслены прамагувольнік (прастора, што засталася за яго межамі, выкарыстоўваецца пад відэапраекцыю). Пасля робіць у ім два ўзроўні. На ўзвышэнні знаходзіцца хор, які ўвасабляе то мінакоў, то інквізіцыю, то умоўных гледачоў, а таксама апавядальнік (часам ён з’яўляецца і на авансцэне). Унізе адбываюцца асноўныя падзеі аперэты і разгортваецца трагедыя і адначасова камедыя жыцця.

Выканаўцы ствараюць цудоўны ансамбль, у якім ззяе беларуска Маргарыта Ляўчук. Вельмі артыстычная, разняволеная, абаяльная і харызматычна, яна – хай гэта і прагучыць штампам – літаральна купалася ў партыі Кунігунды і адрывавалася на сцэне на поўную. Сімвалічна, што знаёмства гледачоў з яе гераіняй пачынаецца… з ванны, дзе гераіня бавіць час у шыкоўнай сіняй сукенцы. Потым пачнецца вайна – і ванну падымуць над сцэнай, як злавесны сімвал разбуранага мірнага жыцця. Хоць у выбары гэтага прадмета ёсць свая сумная іронія.

Але наогул яе Кунігунда – абаяльная playgirl (выпендруся і ўжыву англіцызм – спадзяюся, што правільна), якая з уласцівым ёй французскім шармам можа лёгка знайсці сабе спадарожнікаў ва ўсім свеце – ад Парыжа да Буэнас-Айрэса.

Праводзячы дзяўчыну праз дзясятак краін, а таксама звязаных з гэтымі вандроўкамі прыгодаў, рэжысёр урэшце змяшчае герояў у шпіталь. Дагэтуль гераіня Ляўчук паспявае змяніць дзясятак шыкоўных сукенак, якія максімальна падкрэсліваюць яе вытанчаную постаць. Тут на ёй няўклюдная вопратка, якая сведчыць пра беднасць, марнасць ўсіх намаганняў і агульную расчараванасць у жыцці.

Вальтэраўскі заклік “Апрацоўваць свой сад” у гэтым кантэксце мае некалькі адценняў . Гэта жаданне герояў пераасэнсаваць свае каштоўнасці, пасталець пасля бурнай маладосці і пазбавіцца ад ілюзій. А ў сённяшніх рэаліях – яшчэ і спыніць свой няспынны эмігранцкі бег, пачаць жыць сённяшнім днём, шукаючы гармонію ў шчаслівых сямейных дробязях.