Чаму пераход на беларускую мову стаў часткай фэмінісцкага супр | Забі зяпу

Чаму пераход на беларускую мову стаў часткай фэмінісцкага супраціву?

У сучасных фэмінісцкіх тэорыях адзначаецца, што імпэрыялізм мае глыбінныя структурныя перасячэньні з патрыярхатам. Лічыцца, што абедзьве сыстэмы будуюцца на тым, што досьвед адной групы людзей прымаецца за норму, а досьвед жа іншых груп маргіналізуецца. У першым выпадку гэта робіцца на груньце нацыі, у другім — біялягічнай адзнакай.

Сутыкненьне прыгнечаных груп з наступствамі імпэрыялістычнай і патрыярхальнай ідэялёгіяй можа стаць прычынай адкрытага супраціву, насьцярожанага стаўленьня ці пераасэнсаваньня асабістага досьведу.

Пісьменьніца Ганна Янкута ў эсэ пра свае адносіны з «рускасьцю» піша: «І толькі з рускай культурай (ува мне/маім жыцьці/маёй прасторы) я ня ведаю, што рабіць».

Такім чынам, пераход на беларускую мову ўспрымаецца як першапачатковы палітычны акт па адмаўленьні ад культуры калянізатара, нягледзячы на існаваньне дзьвюх дзяржаўных моў у сучасным беларускім кантэксьце.

За палітычным гвалтам фэміністкі бачаць гендэрныя прычыны: дзяржава ёсьць патрыярхальная, мілітарысцкая сыстэма, пабудаваная выключна на мужчынскай ідэнтычнасьці. Але барацьба за нацыянальнае самавызначэньне таксама можа стаць праблематычнай. Шматлікія посткаланіяльныя дасьледчыкі адзначаюць, што гвалт суправаджае ідэю нацыянальнай дзяржавы.

Інакш кажучы, скрытыя формы гвалту, нават выкліканыя змаганьнем з імпэрыялістычнай ідэалёгіяй, таксама маюць месца быць. Дастаткова згадаць, як незалежныя палітыкі выкарыстоўваюць, здавалася б, унівэрсальны сродак барацьбы – беларускую мову, але абсалютна ігнаруюць (калі наогул не ставяцца да іх варожа) маргіналізаваныя групы сваіх патэнцыяльных хаўрусьні_ц (квір- ці фэмаб’яднаньняў).

Таму акурат фэмінісцкі погляд у змаганьні за незалежнасьць – нацыянальную ці дзяржаўную — проста неабходны. Гэта схема працуе й у адваротны бок: посткаланіяльная тэорыя дазваляе фэміністкам зьвярнуць увагу на розныя формы прыгнёту, а таксама, улічваючы нацыянальны досьвед жанчын, дае новыя сродкі для барацьбы супраць патрыярхату.

Асаблівую ролю ў беларускім фэмінісцкім супраціве апошнім часам грае ф-пісьменства і ф-чытаньне на беларускай мове. Беларускае ф-пісьменства ня толькі адразае суаднясеньне з культурай агрэсара, але таксама засяроджвае ўвагу на ўнутраных праблемах нацыянальнага супраціву й уключае ў поле «беларускасьці» розныя ідэнтычнасьці. Пра ф-пісьменства пагаворым у наступным эсэ на гэтую тэму