Салавейка

2022-08-17 12:41:43 Дабрыдзень, шаноўнае спадарства!

Нядаўна я, кіраўніца праекту Лагодны Цмок, стваральніца дапаможніка й тэлеграм-каналу Салавейка, вам пісала пра тое, што фізычна не магу самастойна сачыць за ўсімі нашымі праектамі й іх якасьцю, праз што ў перакладах і агучваньнях можа быць даволі шмат памылак.

Папраўдзе, я ведаю пакуль што толькі аднаго чалавека, якому магу цалком давяраць і не сумнявацца ані ў ягоных ведах, ані ў ягоным майстэрстве, ані ў якасьці ўсіх праектаў, у якіх ён бярэ ўдзел у хоць якой ролі: ці як перакладнік, ці як рэдактар, ці як актор агучваньня, ці як рэжысэр агучваньня.

Гэты чалавек — Кіраўнік праекту Беларускі Шал

Ён ужо зрабіў дужа багата для пашырэньня беларускае мовы й клясычнага правапісу, а цяпер старанна працуе ў нашай камандзе, за што я яму надзвычайна ўдзячная!

Апроч удзелу ў нашым праекце, Кіраўнік Беларускага Шалу:

• мае ютуб-канал са сваімі ўласнымі агучваньнямі;
• штодзень робіць мэмы тарашкевіцаю ў @belarusan;
• мае Беларускі чат, дзе ня толькі лістуецца, а часам і гутарыць са сваімі чытачамі ў войсе (галасавым чаце) на самыя розныя тэмы, расказвае цікавінкі пра беларускую мову (і ня толькі), чытае вершы й нават сьпявае;
• перакладае гульню S.T.A.L.K.E.R. Цень Чарнобыля на беларускую мову, стараецца зрабіць ейны тэкст больш цікавым зь літаратурнага пункту гледжаньня;
• мае багата файных творчых задумаў :)

Я буду бязьмежна ўдзячная кажнаму з вас за ўсякую грашовую дапамогу Кіраўніку праекту Беларускі Шал!

Падтрымаць грашыма Кіраўніка праекту Беларускі Шал = падтрымаць беларускую культуру = падтрымаць якасныя агучваньні зь якасным перакладам у Лагодным Цмоку

Спасылкі на дапамогу грашыма:
• праз патрыён: patreon.com/belarusan
• праз тэлеграм: t.me/belarusan/708

Дзякую за ўвагу й зычу ўсім добрага дня! Адкрыць / каментаваць

2022-08-17 12:41:19 Вітаю, паважаныя чытачы!

Шчыра выбачаюся, што так доўга нічога не пішу сюды. Рэч у тым, што ўжо больш за чатыры месяцы ўсе свае моцы й увесь свой час я аддаю праекту Лагодны Цмок (разьвязваю ўсе пытаньні, наладжваю ўсе працэсы, пішу ўсе тэксты ў тэлеграм-канале)

Дужа спадзяюся, што неўзабаве змагу вярнуцца й аддаваць усю сябе гэтаму каналу, дзяліцца цікавай і карыснай інфармацыяй пра беларускую мову, клясычны правапіс і вымаўленьне,

а пакуль што буду бязьмежна ўдзячная за вашае грашовае падтрыманьне Кіраўніка праекту Беларускі Шал, якога я вельмі паважаю й шаную Адкрыць / каментаваць

2022-08-10 14:15:01 Мы стварылі гутарку Моўная талака

для перакладнікаў_цаў і рэдактараў_к
рознае літаратуры, артыкуляў, мабільных і кампутарных праграмаў, гульняў, фільмаў, сэрыялаў і г.д., а таксама ўсіх ахвочых паляпшаць свае веды беларускае мовы

Моўная талака — месца, дзе можна:

• дапамагаць адно аднаму разьвязваць моўныя пытаньні й перакладаць спрэчныя моманты

• знаёміцца й шукаць людзей у сваю каманду, каб, прыкладам, разам нешта перакласьці ці стварыць нейкі цікавы праект

• дзяліцца карыснымі моўнымі матар'яламі (мы таксама будзем часам нешта дасылаць)

• практыкаваць беларускую мову праз гутаркі ў галасавым чаце

Запрашаем усіх ахвочых далучыцца!
@mounaja_talaka


P.S. У чаце вас чакае аўдыё-прывітаньне ад кіраўніка Беларускага Шалу Адкрыць / каментаваць

2022-07-19 12:00:42 Праект Прамень Асьветы зрабіў у інстаграме допіс („Зварот да абітурыентаў і студэнтаў Беларусі“) пра тое, што мы можам зрабіць для таго, каб зьявілася магчымасьць навучаньня па-беларуску.

Цытуем:

У Беларусі:
- 51 вышэйшая навучальная ўстанова
- 27 каледжаў

Сярод йіх няма ніводнага беларускамоўнага ўнівэрсытэту й ніводнага беларускамоўнага каледжу.

Гэта значыць, што ў Беларусі ўся адукацыя пасьля школы ажыцьцяўляецца толькі па-расейску. Выпускнікі беларускамоўных школ і гімназіяў таксама вымушаныя вучыцца па-расейску.

Мы ўсё жыцьцё навучаліся па-расейску, таму шмат каго цяпер могуць адольваць такія страхі: мне будзе цяжка, я не змагу засвойіць праграмы й нічога не зразумею, у мяне будуць дрэнныя адзнакі й я не атрымаю стыпэндыі...
Гэтыя думкі натуральныя й нармальныя.

Аднак баяцца ня варта, бо можна й трэба зрабіць так, каб пераход на беларускую мову ня быў для студэнтаў/вучняў страшэнным стрэсам, а, наадварот, стаўся прыемным і цікавым працэсам.

Мы можам паказаць кіраўніцтву ўстаноў адукацыі, што:

1. Попыт на беларускую мову йснуе;

2. Людзі хочуць навучацца акурат па-беларуску (ня толькі на філялягічных і гістарычных напрамках, а й на йіншых таксама);

3. Ёсьць патрэба:
- у вадкрыцьці беларускамоўных груп, плыняў, клясаў, гурткоў;
- у беларускамоўнай літаратуры для навучаньня.


Кодэкс аб адукацыі РБ. Артыкул 90.

Дзяржава гарантуе грамадзянам права выбару навучаньня й выхаваньня на адной зь дзяржаўных моў і стварае ўмовы для ажыцьцяўленьня гэтага права.

Права грамадзян на выбар навучаньня й выхаваньня на адной зь дзяржаўных моў Рэспублікі Беларусь забясьпечваецца разьвіцьцём сеткі ўстаноў адукацыі (клясаў, груп, плыняў) зь беларускай і расейскай мовамі навучаньня й выхаваньня, выданьнем літаратуры, падручнікаў і навучальных дапаможнікаў на беларускай і расейскай мовах.

Шаноўныя абітурыенты!

Калі вы хочаце навучацца па-беларуску, калі ласка, пры падаваньні дакумэнтаў у заяве на ймя кіраўніка ўстановы адукацыі (рэктара/дырэктара) адзначце гэтае вашае жаданьне.

Калі скажуць, што нельга такое пісаць у заяве, бо яна мусіць быць пэўнай хормы, то папрасеце йіншы аркуш, напішэце сваё жаданьне на йім. Афармляць яго трэба, як і асноўную заяву. Папрасеце прыймовую камісію праверыць афармленьне й прыняць гэты аркуш як дадатак да асноўнае заявы.

Шаноўныя студэнты!

Калі вы хочаце навучацца па-беларуску, то таксама заклікаем вас напісаць заяву (можна супольную) на ймя кіраўніка вашае ўстановы адукацыі.

У заяве варта адзначыць вашае жаданьне навучацца па-беларуску й просьбу стварыць для гэтага ўмовы (прыкладам, адкрыць беларускамоўныя групы і/або даць дазвол на стварэньне студэнцкіх беларускамоўных гурткоў, мэта якіх — пашырэньне беларускае мовы, дапамога адно аднаму ў вывучэньні беларускае мовы).

Цяжка сказаць, ці змогуць бліжэйшым часам там нарэшце пачуць нашыя шчырыя супольныя жаданьні, але мы павінны паспрабаваць і зрабіць усё магчымае, каб нашая мова жыла й квітнела ня толькіх у нашых сэрцах, а й ва ўсіх установах адукацыі таксама!

Будзем удзячныя за зваротную сувязь, камэнтары й пашырэньне гэтага допісу!

Наступнымі допісамі праект Прамень Асьветы падзеліцца парадамі для беларускамоўных вучняў, студэнтаў і ўсіх, хто толькі пачынае свой шлях да беларускае мовы, таму заклікаем падпісацца й сачыць за навінамі :) Адкрыць / каментаваць

2022-07-17 21:30:56 Вымаўленьне І, Ы

Андрэй Каляда. Беларускае літаратурнае вымаўленьне

• лічбы пасьля — час гучаньня некаторых прыкладаў на гукавым запісе
• у квадратных дужках — [...] — пазначаюцца гукі


1. Галосны гук і — [ і ] — у пачатку слова ў хормах займеньнікаў вымаўляецца як спалучэньне нескладовага [ й ] з галосным [ і ] → [ йі ] :

0:51

• íх — йíх • íхні — йíхні
• íм — йíм • íншы — йíншы

На жаль, у йісных правілах клясычнага правапісу пазначэньне на пісьме гэтае адметы беларускага вымаўленьня не зафіксаванае, але й нічога не перашкаджае яе адлюстроўваць, таму акурат з гэтага моманту буду старацца ўсюды яе пазначаць


2. Такое ж вымаўленьне — [ йі ] — будзе і ў тым выпадку, калі галосны [ і ] стаіць у сярэдзіне альбо на канцы слова пасьля галоснага:

1:07

• краíна — крайíна
• ручаíна — ручайíна
• тваíх — твайíх
• сваíх — свайíх
• у мáі — у мáйі
• у родным крáі — крáйі
• у бярозавым гáі — гáйі
• паíць — пайíць
• стаíць — стайíць


3. Калі пасьля слова, якое сканчваецца на галосны, няма паўзы або яна кароткая, + няма знаку прыпынку, ненаціскны [ і ] вымаўляецца як нескладовы [ й ] або як [ йі ].
Гэты гук трэба вымаўляць не выразна, а як быццам хуценька праглынаць яго, а галоўную ўвагу аддаваць акурат націскному галоснаму:

1:33

• паслалі да Івáна — паслалі да Йвáна, [дайівáна]
• вазьмі іголку — вазьмі йголку, [вазьмі йіголку]
• дарога на Івацэ́вічы — дарога на Йвацэ́вічы, [дарога на йІвацэ́вічы]
• па іржы́шчы — па йржы́шчы, [па йіржы́шчы]


4. Злучнік і часьціца і пасьля слова на галосны, калі няма працяглай паўзы й/ці знаку прыпынку, вымаўляецца (і пішацца паводле „тарашкевіцы“) як нескладовы [ й ] :

1:57

• збяруся і пайду — зьбяруся й пайду
• бацька і сын — бацька й сын
• баба і дзед — баба й дзед
• зямля і неба — зямля й неба

Дадатак да п. 3 і 4.
Паводле граматыкі Б.Тарашкевіча:

„Пачатковае і (як і у) заўсёды скарачаецца пасьля галосных, калі перад йім няма знаку прыпынку. Й і Ў могуць быць вялікія:
• яна йдзе́, не йснуе, пра Йва́на, на Йвацэ́вічы
• да Ўладзя, не ўратуе

Дапускаецца не скарачаць:

1) Калі й цяжка вымавіць:
спусьцілася імгла́, праела іржа́, на ігры́шча… (але можна й так: спусьцілася ймгла й г.д.)

2) Калі зумысьля падае націск на і :
ён яго і корміць, і поіць… (але можна й так: ён яго й поіць, і корміць…) “

Злучoк і двукосьсе ня ёсьць знакамі прыпынку й на правапіс й і ў не ўплываюць: рыба-ўюн, беларуска-йранскі, „Паўлінка“ й „Тутэйшыя“ ў нашым тэатры.

Калі побач стаяць І ды У, скарачацца можа як І, так і У.
У гэтым выпадку напісаньне залежыць ад вымаўленьня.
Прыкладам, можна вымавіць і напісаць Янка і Ўладзь ( ), а можна — Янка й Уладзь ( ).
Абодва напісаньні правільныя.
Нельга толькі напісаць Янка й Ўладзь ( ), бо Ў скарачаецца толькі пасьля галосных, а Й — гэта зычны гук.


5. Галосны [ і ] пасьля слоў, якія заканчваюцца на цьвёрды зычны, вымаўляецца як [ ы ] :

2:29

• ён ішоў — ёнышоў
• герб і сцяг — герпысьцяг
• сын і бацька — сыныбацька
• дзед і баба — дзедыбаба


6. У складаных словах пасьля цьвёрдага зычнага галосны [ і ] вымаўляецца як [ ы ] (+ пішацца паводле „тарашкевіцы“) :

2:29

• міжінстытуцкі — міжынстытуцкі
• медінстытут — мэдынстытут
• бортінжынер —бортынжынэр

#тэорыя #вымаўленьне #тарашкевіца Адкрыць / каментаваць

2022-07-17 20:15:52 Дабрывечар, шаноўнае спадарства!

Сёньня разьбяром вымаўленьне галосных І, Ы.

Прапаноўваю для пачатку паслухаць гукавы запіс, каб найлепш зразумець усе моманты :) Адкрыць / каментаваць

2022-07-14 13:45:42 Вітаем, шаноўныя падпісчыкі! На сайце за апошні час было шмат змен: мы перарабілі існуючыя катэгорыі і вылучылі новыя, таксама дадалі вялікую колькасць новых праектаў. І хочам падзяліцца з вамі некаторымі з іх.

1. Салавейка
Тэлеграм-канал з глыбокім і якасным кантэнтам для вывучэння беларускай мовы. Вас чакаюць тэарэтычныя звесткі і практычныя заданні для найлепшага засвойвання матэрыялу.

2. Застой і перабудова
Інстаграм-старонка з выдатнымі архіўнымі фотаздымкамі Беларусі ў перыяд 1970-х гадоў і пазней.

3. Мапа станаўлення Беларусі
Прыгожы інтэрактыўны вэб-сайт з інфармацыяй пра істотныя перыяды ў гісторыі Беларусі. Праглядаць яго прапануем на настольным камп'ютары.

4. Адукацыйныя zoom-лекцыі
Тэлеграм-канал з публікацыямі пра разнастайныя адукацыйныя анлайн-падзеі па-беларуску і пра Беларусь. Напрыклад, праз яго мы даведаліся пра гутарковы анлайн-курс беларускай (на якім дарэчы хутка стартуе чарговая плынь), раім падпісацца.

5. Беларускі ўрбанізм
Аўтарскае меркаванне і досвед па тэме беларускага і памежнага горадабудаўніцтва ў тэкставых допісах у Тэлеграме і Youtube-відэа.

#праекты Адкрыць / каментаваць

2022-07-03 22:50:06 Правільныя адказы да заданьня 4

2, 5, 7, 8, 9

1. До́сьвітак, з ге́роем*, раме́сьнік
2. Зь вёскі, цьвілы́, безь зямлí —
3. Асьляпёны, сьцíплы, аске́пкі*
4. Зь Белару́сі, сьпе́вы, з ке́ліха*
5. Дзьве сьце́жкі, спазьніцца, зь вялíкім сьвятам —
6. Безь мяне́, зьнічка, скíвіца*
7. Цьвяро́зы, цьвíк, Шэксьпíр —
8. Зьмíцер, бязь сьлёз, зь ве́рай —
9. Зь бярозы, безь мядзьве́дзя, Нясьвíж
10. Сьпíна, Скíдзель*, схітры́ць*

Зорачкай (*) адзначаныя словы зь мяккімі Г, К, Х, перад якімі З, С, ДЗ, Ц не зьмякчаюцца.

Калі трэба нешта асобна патлумачыць, то пішэце ў камэнтарох Адкрыць / каментаваць

2022-07-03 22:10:33 Адкрыць / каментаваць