12 студзеня 1591 года кароль Жыгімонт Ваза надаў сваім прыві | Беларускі Бабілон
12 студзеня 1591 года кароль Жыгімонт Ваза надаў сваім прывілеем герб гораду Менску. Той самы (з некаторымі стылістычнымі зменамі), які мы маем цяпер.
Звычайна прынята казаць, што вобраз Багародзіцы на гербе звязаны з абразам Божай Маці Менскай, які з пачатку XVI ст. захоўваўся ў нашым горадзе (і дзіўным чынам захоўваецца да сённяшняга дня).
Выглядае досыць лагічна, але мне падчас падрыхтоўкі адной з экскурсій? прыйшла ў галаву зусім іншая гіпотэза. Яна мае спасылкі на даследаванні сур'ёзных навукоўцаў, але сама па сабе аматарская, бо для мяне XVI ст. - цёмны лес і гістарычная адукацыя тут не ратуе. Таму прашу паставіцца да яе са здаровым скепсісам, як і я сам стаўлюся.
Вось жа, на гербе Менска выяўленая не проста Божая Маці, а сюжэт Унебаўзяцця (Увазнясення) Божай Маці на неба пасля смерці. З Божай Маці ёсць некалькі важных хрысціянскіх сюжэтаў, якія выяўляюцца на абразах і ўсе яны самастойныя і непадзельныя. Таму малаверагодна, што выява Божай Маці з дзіцем магла натхніць на выяву Божай Маці пасля смерці. Такія рэчы раней не змешвалі.
Адкуль жа ўзяўся сюжэт Унебаўзяцця. Вось тут выкажу сваю гіпотэзу. Быў на той час у Менску такі касцёл, які стаяў на месцы Опернага тэатра - Траецкі (ад яго пайшла назва нашага прадмесця). Вось ён якраз і быў асвечаны на той момант тытулам Унебаўзяцця Божай Маці. Так, у касцёла было 2 назвы.
Гэты храм не быў проста сабе храмам.
Па-першае, Траецкі кацёл быў Фарным касцёлам.
Па-другое, ён быў заснаваны вялікім князем. Тут меркаванні разыходзяцца, ці то Ягайлам, ці то Жыгімонтам Старым, але ў любым разе ўладаром. Наколькі я разумею, калі храм засноўваўся каралём, то ўсе наступныя каралі мелі прывязку да такога храма і, напрыклад, мелі права прапаноўваць у яго вікарыяў. Карацей, мусілі трымаць сувязь.
Па-трэцяе, менская фара была адным з багацейшых храмаў ВКЛ у XVI ст. Пра гэта піша Уладзімір Дзянісаў.
Па-чацвертае, Троіцкі касцёл выконваў у горадзе нейкія адміністратыўныя функцыі. Вольга Бабкова піша пра тое, што ў пач. XVII ст. каралеўскія загады развешвалі ў горадзе на замку, на кірмашы, на ратушы і на касцёле.
Па-пятае, гэта быў адзіны каталіцкі храм у горадзе на кан. XVI ст., а кароль быў каталіком.
Па-шостае, мы ведаем, што ў Фарнага касцёла была свая бронзавая пячатка і мы ведаем, што на ёй быў выяўлены сюжэт Унебаўзяцця. Пра гэта піша Юры Лаўрык. І вось тут я зусім залажу ў невядомую для мяне тэму, але здаецца ў Менску XVI ст. ўвогуле мала ў каго была пячатка апроч самога места.
На падставе гэтых пунктаў дазволю сабе абсалютна неабгрунтаваную гіпотэзу, што кароль выбраў для горада герб з адсылкай да буйнейшага каталіцкага цэнтра ў Менску праз які, магчыма, і камунікаваў з крэпка праваслаўным тады яшчэ местам.
І калі так, то гэта быў балючы шчаўчок па носе праваслаўным Менска. Але апантаны каталік Жыгімонт такія штукі, падаецца, любіў.
! Яшчэ раз, гіпотэза абсалютна калянавуковая, экскурсаводская, можна сказаць. І чакае разгромнай крытыткі ад сур'ёзных навукоўцаў.
