НОВАЯ КНІГА! Унікальнае выданне ўчора мы забралі з друкарні | Выдавецтва Янушкевіч
НОВАЯ КНІГА!
Унікальнае выданне ўчора мы забралі з друкарні — "КАЗКІ РУЗАЛІ АСЬМАК, запісаныя Адамам Багдановічам". Але лепей дамо слова ўкладальніку Антону Францішку Брылю.
"Рузаля (альбо афіцыйна Разалія Казіміраўна) Асьмак правяла жыццё, амаль не пакідаючы родныя Халопенічы. Яна нарадзілася каля 1822 г. у сям’і Казіміра Лісоўскага і Хрысціны з Парэцкіх, у 1840 г. выйшла за краўца Тамаша Асьмака, рана засталася ўдавою, сама выгадавала траіх дзяцей, зарабляючы на жыццё шыццём адзення, а сярод суседзяў мела славу знахаркі і выключнай расказчыцы казак і легенд. Памерла яна там жа, у Халопенічах, імаверна ў 1877 г., і была пахаваная на старых могілках за ўскрайкам мястэчка.
Амаль усё аб ёй мы ведаем з успамінаў яе ўнука, Адама Ягоравіча Багдановіча, хіба што паасобныя даты ўдакладняюцца па архіўных дакументах. Адам Багдановіч згадвае, што яшчэ ў дзяцінстве спрабаваў пераказваць бабіны казкі равеснікам, пераймаючы яе манеру і выразы. А праз некалькі гадоў пасля смерці бабкі ён, на той час ужо навучэнец Нясвіжскай настаўніцкай семінарыі, узяўся запісваць чутае ў дзяцінстве з памяці для фалькларыста Паўла Шэйна і пакрысе працягваў гэтую справу каля дзесяцігоддзя. Так з’явіліся пісьмовыя тэксты халопеніцкіх казак: рэпертуар красамоўнай традыцыйнай расказчыцы, крануты далікатнай, нават ненаўмыснай, літаратурнай апрацоўкай — бо на паперу яго пераносіў дзяцюк з учэпістай памяццю, але ўжо добра знаёмы з кніжнай прозай і паэзіяй і сам не пазбаўлены апавядальніцкага таленту. У выніку казкі чытаюцца па-кніжнаму гладка — але трымаюцца жывой мясцовай гаворкі і захоўваюць, наколькі можна меркаваць, адметны голас расказчыцы.
Упершыню гэтыя запісы выйшлі ў свет у другім томе збору Шэйна ў 1893 г. і ўжо адтуль трапілі ў пазнейшыя выданні беларускага фальклору. Сярод ранніх чытачоў былі, між іншым, не толькі дарослыя адмыслоўцы, але і Адамавы дзеці, праўнукі Рузалі Асьмак, у тым ліку будучы паэт Максім Багдановіч.
Мы запрашаем чытачоў паглядзець на халопеніцкія казкі як на асобную і надзвычай цікавую з’яву, вартую ўласнага месца ў беларускай літаратуры XIX ст. У кнігу ўвайшло сем казак: чатыры яўна атрыбутаваныя Рузалі Асьмак у запісах і яшчэ тры, якія можна ўпэўнена звязаць з яе іменем дзякуючы згадкам ва ўспамінах Адама Багдановіча. Для большасці тэкстаў атрымалася выявіць рукапісы і, адпаведна, выправіць памылкі старога выдання — здаецца, упершыню. Атрыбуцыю і абмеркаванне рэшты казак з Халопенічаў мы пакуль пакідаем убаку: для першага ўважлівага чытання сямі акурат дастаткова."
Цана — 9,99 руб.
Купіць тут.
