Як вайна разбурае інтэграцыю постсавецкай прасторы 23 сакавік | КАРБАЛЕВІЧ

Як вайна разбурае інтэграцыю постсавецкай прасторы
23 сакавік 2022, 12:45
Валер Карбалевіч

Вайна Расеі супраць Украіны нанесла моцны ўдар па эўразійскай інтэграцыі. Яна разбурае яе падмурак.

Цывілізаванага разводу не атрымалася
За 30 гадоў пасьля распаду СССР Расея зрабіла шмат высілкаў дзеля інтэграцыі постсавецкай прасторы, фармаваньня розных арганізацый: СНД, АДКБ, ЭўрАзЭС, ЭАЭС. Масква лічыла згаданыя аб’яднаньні важным мэханізмам кантролю над гэтай тэрыторыяй, таму ўсяляк стымулявала, падштурхоўвала, фарсіравала інтэграцыйныя працэсы. Паколькі такая лінія лічылася прыярытэтам расейскай замежнай палітыкі, то ў гэтыя праекты ўкладваліся вялікія рэсурсы: палітычныя, эканамічныя, дыпляматычныя, інфармацыйныя і інш.

Аднак вайна Расеі супраць Украіны шмат што памяняла, паставіўшы пад сумнеў усю папярэднюю працу Масквы ў гэтым кірунку. Прычым міны закладзеныя пад асноватворныя прынцыпы, на якіх будаваліся згаданыя інтэграцыйныя аб’яднаньні.

Напрыклад, хоць з СНД і не атрымалася сапраўднай Садружнасьці незалежных дзяржаў у выглядзе канфэдэрацыі, як першапачаткова плянавалася, але гэтая арганізацыя выканала іншую функцыю. У экспэртнай супольнасьці зацьвердзілася ўяўленьне, што СНД стала мэханізмам цывілізаванага разводу былых рэспублік СССР. І вось цяпер высьвятляецца, што вайна супраць Украіны перакрэсьліла такое ўяўленьне. Калі расейцы абстрэльваюць Кіеў, Харкаў, то пра які цывілізаваны развод можна гаварыць?

Расея не прызнае вынікаў распаду СССР
Другі момант. Пуцін у сваім выступе напярэдадні нападу на Ўкраіну заявіў, што Расея не прызнае вынікаў распаду СССР, тыя межы, якія былі зафіксаваныя ў 1991 годзе. І абвяшчае сваё гістарычнае, маральнае, а значыць, і палітычнае права на перагляд таго, што ён неаднаразова называў «геапалітычнай катастрофай».

Такі ідэалягічны канцэпт разбурае аснову постсавецкай інтэграцыі, якая апрыёры грунтавалася на прызнаньні дзяржаўнасьці, незалежнасьці ўсіх краін, створаных пасьля распаду СССР. А вайна супраць Украіны паказала, што развагі Пуціна — гэта ня проста тэарэтычная канструкцыя, а цалкам рэальная пагроза сувэрэнітэту. Ва ўмовах недаверу да Расеі складана гаварыць пра ўзмацненьне інтэграцыйных працэсаў. Бо цяпер усе лідэры постсавецкіх краін будуць вельмі падазрона ставіцца да любой прапановы Расеі аб «паглыбленьні інтэграцыі» ці стварэньні наднацыянальных органаў.

Варта адзначыць, што, акрамя Беларусі, ніхто з саюзьнікаў Расеі па АДКБ і ЭАЭС не падтрымаў агрэсіі РФ супраць Украіны. Тут вельмі паказальны казахстанскі кейс. Зусім нядаўна краіны АДКБ на чале з Расеяй зладзілі інтэрвэнцыю ў гэтую краіну, каб выратаваць рэжым Такаева. І апошні, згодна зь лёгікай салідарнасьці паміж аўтарытарнымі рэжымамі, здавалася б, павінен быў падтрымаць Маскву, хаця б рытарычна. Аднак не, кіраўніцтва Казахстану выказалася за тэрытарыяльную цэласнасьць Украіны і нават аказала ёй гуманітарную дапамогу. Тут спрацавала лёгіка салідарнасьці краін, якія адчуваюць расейскую пагрозу.

Эканамічныя магчымасьці Расеі зьмяншаюцца
Паколькі галоўным рухавіком эўразійскай інтэграцыі зьяўляецца Расея, то гэты працэс у вырашальнай ступені залежыць ад стану, у якім яна знаходзіцца. Усе чальцы ЭАЭС уступілі ў гэты саюз, каб атрымаць ад РФ нейкія даброты ў выглядзе льготных цэнаў на энэргарэсурсы, свабоднага выхаду тавараў і працоўнай сілы на вялікі расейскі рынак і інш. Цяпер жа, ва ўмовах санкцый, эканоміка Расеі дэградуе, яе магчымасьці дапамагаць суседзям рэзка зьменшацца. У выніку чаго зьнікаюць ці мінімізуюцца стымулы дзеля эканамічнага саюзу з РФ. Саюзьнікі пачнуць шукаць новых апекуноў.

А ўжо тым больш цяжка цяпер гаварыць пры чыньнік «мяккай сілы», які магла б выкарыстаць Расея для ўплыву на суседзяў. З пачатку вайны РФ апынулася ня проста ў міжнароднай ізаляцыі, а ператварылася ў сусьветнае зло, у жывы прыклад маральнай дэградацыі. Зь ёй цяпер мала хто хоча мець справу.