Get Mystery Box with random crypto!

Мова Вольных

Лагатып тэлеграм-канала mova_volnych — Мова Вольных М
Лагатып тэлеграм-канала mova_volnych — Мова Вольных
Адрас канала: @mova_volnych
Катэгорыі: Мовы
мова: беларускі
Падпісчыкі: 217
Апісанне з канала

Каляндар-слоўнічак "Мова Вольных" - кожны дзень новае слова па-беларуску. Мова аб'ядноўвае!
https://jangutenberg.com/mova365

Ratings & Reviews

2.00

2 reviews

Reviews can be left only by registered users. All reviews are moderated by admins.

5 stars

0

4 stars

0

3 stars

1

2 stars

0

1 stars

1


Апошнія паведамленні

2023-03-08 15:00:36 Дык і вы гэтак жа не адмаўляйцеся быць сабой насуперак абставінам, у якіх мы жывём, шаноўныя доктаркі, настаўніцы і прафесаркі, блогеркі, акторкі, паэткі і пісьменніцы, мастачкі, журналісткі і рэдактаркі, фатографкі, шэф-поваркі, спартсменкі, ахоўніцы, майстрыцы, актывісткі, праграмісткі, эканамісткі, менеджаркі, сакратаркі, манікюркі і прэзідэнтка

Дапамагайце адна адной, бо калі мы разам — усё здолеем! Са святам!
99 views12:00
Адкрыць / каментаваць
2023-03-08 15:00:00
Беларусачкі! Віншуем вас з Днём жаночай салідарнасці ў барацьбе за свае правы!

Зычым кожнай з вас моцы, смеласці і адвагі, шчырасці з сабой, сіл рухацца наперад і заставацца той, кім вы ёсць! Вы — неверагодныя

Сёння мы хацелі пагутарыць пра важную для жанчын моўную з’яву — фемінітывы. Фемінітывы робяць жанчын заўважнымі ў публічнай прасторы і прызнаюць іхнюю працу нароўні з мужчынскай (з чым і ў сучасным грамадстве дагэтуль ёсць праблемы).

Насамрэч, у беларускай мове збольшага няма месца спрэчкам наконт існавання фемінітываў, бо ў ёй жаночыя формы назваў прафесій і заняткаў былі спрадвеку, а ў беларускіх вёсках іх утвараюць і ўжываюць, нават не задумваючыся. Яшчэ адзін важны момант: фемінітывы ў беларускай мове — стылістычна нейтральныя словы без якіх-кольвек зневажальных адценняў. Канешне, за савецкім часам пад уплывам рускай мовы фемінітывы былі трохі выціснутыя, але хіба русіфікацыя ёсць нагодай адмаўляцца ад нашых спрадвечных форм і суфіксаў?
1.9K views12:00
Адкрыць / каментаваць
2023-03-06 22:01:22
Можа, хтосьці яму ўжо скажа, што ягоны швэдар яму не дапаможа?...
125 views19:01
Адкрыць / каментаваць
2023-03-06 22:00:01
Пакуль вясна змагаецца з зімой, узгадаем сённяшняе цёплае слова

ШВЭДАР
светр
sweter
sweater

Словы «швэдар», «світэр» паходзяць ад англійскага to sweatпацець, бо першапачаткова швэдры раілі насіць людзям з лішкавай вагай падчас фізічных практыкаванняў, што нібыта спрыяла паценню і спальванню тлушчу. Сваё першае шырокае ўжыванне вязаны ваўняны швэдар знайшоў у канцы XIX стагоддзі ў Еўропе як адзежа для пахудзення. Але навукоўцы ўжо даўно даказалі, што гэта міф, і такі метад не будзе надта дзейным.

На прыкладзе слоў швэдар і світэр пазнаёмімся з цікавым фанетычным законам — азванчэнне ў інтэрвакальнай пазіцыі.

Пераход гука [ т ] у [ д ] у інтэрвакальнай (то-бок паміж галоснымі) пазіцыі ў беларускай мове — нярэдкая дыялектная з’ява. Напрыклад, у Пухавіцкім раёне замест меціць можна пачуць медзіць, ці на Міншчыне — тудака замест тутака, і нават стаган замест шклянкі. Але, у адрозненні ад гэтых дыялектызмаў, швэдар — цалкам сабе літаратурны варыянт, таму смела карыстайцеся!
121 viewsedited  19:00
Адкрыць / каментаваць
2023-02-27 16:00:00 Сумавалі?

Вяртаемся да вас з цёплым і ўтульным словам

КОЎДРА
ковдра
koc
blanket

Гэтае слова мае італьянскія карані — сoltra па-італьянску значыць «пакрывала». Самы час паразмаўляць пра італьянізмы ў беларускай мове.

Вы маглі заўважыць, што даволі шмат беларускіх слоў маюць нямецкае паходжанне, але італьянская таксама займае не апошняе месца па колькасці запазычаных з яе лексем у нашую мову. Акрамя агульных слоў, якія ёсць у большасці моў свету (піца, макароны, опера, піяніна і гэтак далей), ёсць і

агрэст — ад італ. agresto
імпрэза — ад італ. impresa
палац — ад італ. palazzo
парасон — ад італ. parasole

А яшчэ цікавая сітуацыя са словам бадаць — «меркаваць, разважаць; дамагацца, дапытвацца, вывучаць, даследаваць» (часцей мы бачым часцінку бадай, якая выказвае дапушчэнне якой‑небудзь. магчымасці, схільнасць згадзіцца з чым‑небудзь.) Некаторыя лінгвісты лічаць, што яно паходзіць ад італьянскага badare — «звяртаць увагу».

Шмат запазычанняў з італьянскай мовы тычыцца гастраноміі, кулінарыі. А ўсё гэта дзякуючы жонцы Жыгімонта Старога — Боне Сфорца, якая была італьянкай. Менавіта яна папулязавала ў Рэчы Паспалітай італьянскую кухню і была вядомая сваімі банкетамі
198 views13:00
Адкрыць / каментаваць
2023-02-21 19:31:42 Ну і вядома, неабавязкова абмяжоўвацца толькі 21-ым лютага. З «Мовай вольных» кожны дзень — дзень роднай мовы! Засталося ўсяго некалькі гадзін да сканчэння нашай акцыі «1+1», таму вы яшчэ паспееце адзначыць гэты дзень і зрабіць свой унёсак у захаванне нашай роднай мовы!

Са святам, беларусы!

Набыць два календары па цане аднаго можна па гэтай спасылцы
200 views16:31
Адкрыць / каментаваць
2023-02-21 19:30:00
Сябры, віншуем вас з Днём роднай мовы!

У свеце існуе сем тысяч моў, але кожныя два тыдні адна з іх вымірае. Паводле некаторых падлікаў, да 2100 года цалкам знікне паўтары тысячы моў, а ў наступным стагоддзі можа застацца толькі дзесяць адсоткаў ад іх сённяшняй колькасці.

З мэтай звярнуць ўвагу на гэтую праблему ў 1999 годзе ЮНЕСКА абвясціла 21-га лютага Міжнародным днём роднай мовы, бо менавіта ў гэты дзень у 1952-ім загінулі пяць студэнтаў, якія змагаліся за наданне бенгальскай мове статусу дзяржаўнай у тагачасным Пакістане. На жаль, мы, беларусы, можам іх зразумець.

На дадзены момант статус беларускай мовы — уразлівы. Што можна з гэтым зрабіць? Пачаць размаўляць на ёй! А яшчэ чытаць па-беларуску, глядзець фільмы і серыялы па-беларуску, пісаць па-беларуску, ствараць па-беларуску, думаць па-беларуску, вучыць сваіх дзяцей беларускай мове і расказваць пра яе навакольным. А яшчэ дзяліцца ёй са знаёмымі! Не забывайцеся перасылаць ім нашыя пасты, якія вам падабаюцца. Хай яны ведаюць пра родную мову больш!
189 views16:30
Адкрыць / каментаваць
2023-02-17 19:00:19 Найбольш яскрава метатэзу можна заўважыць у параўнанні беларускай і рускай моў. А нам, як нацыі білінгваў, яе лягчэй сустрэць і пазнаць

нем. Teller — бел. талерка, рус. тарелка
ст.-слав. длань — бел. далонь, рус. ладонь
лац. marmor — бел. мармур, рус. мрамор

Справа ў тым, што метатэза найчасцей назіраецца ў гаворках і дыялектах. Літаратурная беларуская мова захавала спрадвечныя, арыгінальныя спалучэнні гукаў, а ў рускай пашырыліся прастамоўныя варыянты з метатэзай. Таму, дарэчы, па-беларуску можна сказаць як абцас, так і абсац, як футляр, так і футарал, і абодва варыянты будуць літаратурна правільнымі!

А вас таксама здзіўлялі гэтыя несупадзенні? Спадзяемся, цяпер усё стала зразумела
198 views16:00
Адкрыць / каментаваць
2023-02-17 19:00:04 Метатэза найчасцей праяўляецца ў выніку запазычання, бо ў незнаёмых словах лягчэй пераблытаць гукі месцамі. Паводле даных псіхалогіі, колькасць і якасць (то-бок характарыстыка) элементаў, якія складаюць адно цэлае, запамінаецца нашым мозгам хутчэй і лягчэй, чым іхняя паслядоўнасць. Як, напрыклад, нам часамі бывае цяжка запомніць паслядоўнасць колераў у сцягах, хаця самі колеры і іх колькасць мы памятаем
169 views16:00
Адкрыць / каментаваць
2023-02-17 19:00:00
Пагаворым пра надзвычай цікавую моўную з’яву на прыкладзе сённяшняга слова

АБЦАС
підбор
obcas
heel

Дэталь абутку ў выглядзе вертыкальнай падстаўкі, якая прыўздымае пятку, мы называем абцасам, а вось немцы называюць яе Absatz. Так, гэта не адрукоўка — пры запазычанні ў беларускай мове гукі сапраўды памяняліся месцамі. Такую з’яву лінгвісты называюць метатэзай (ад ст.-грэч. «перастаноўка»), і вы дакладна ўжо сустракаліся з ёй!

Напрыклад, слова «футляр» — таксама нямецкага паходжання, але там гучыць як Futteral. Праславянскае *medvědь у сучаснай украінскай ператварылася на «ведмідь». Чалавек, які робіць боднібондар. А чаму «нерв», але «невроз»? Бо першае слова прыйшло з лаціны, а другое – з грэчаскай, дзе гукі стаялі ў іншым парадку.
145 views16:00
Адкрыць / каментаваць