Добры каментар да пытання каго ВКЛ: 'Але чаму ж такая пазіцыя | Historyja

Добры каментар да пытання каго ВКЛ:

"Але чаму ж такая пазіцыя адносна «нашага ўсяго» выклікала рэзкую крытыку з боку многіх цалкам нацыянальна арыентаваных даследчыкаў? Няўжо нават яны не лічаць ВКЛ беларускім?

Тут неабходны кароткі экскурс у гісторыю пытання. Памятаеце, як яно было яшчэ гадоў з трыццаць таму? З аднаго боку — вотум недаверу да афіцыйнай версіі мінулага (мужыцкай і прарасійскай), з другога — з'яўленне версій альтэрнатыўных, часам вельмі экзатычных. Але ў дадатак — велізарная цікавасць да вывучэння. Попыт на сапраўдную гісторыю.

Гэтая сяўба прынесла ўраджай. З'явілася цэлая плеяда абсалютна прабеларускіх гісторыкаў, якія, аднак, не гатовыя слепа абслугоўваць ні адзін з палітычных дыскурсаў — і, тым больш, ісці на вяроўцы за плебсам. Іх стала настолькі шмат, што новыя шарыкавы да гэтага часу ўсіх перадушыць не могуць!

Яны сумленныя і аб'ектыўныя, і таму адзін за адным крышаць ў друз усе міфы, якія трапляюцца на шляху. Не толькі савецкія, але і нацыяналістычныя (зноў-такі, у нейтральным сэнсе слова).

Міф пра тое, што менавіта беларусы стварылі ВКЛ, пакуль жмудзіны гулялі сваімі хвастамі, седзячы на дрэвах, проста не мог пазбегнуць гэтай долі. Яго разнеслі ў пух і прах — без злога намеру, чыста ў імя праўды. Нават такому непахіснаму маральнаму аўтарытэту, як Ермаловіч, дасталося на арэхі.

І сёння, калі кагосьці з сапраўдных гісторыкаў узяць за грудкі і задаць прамое пытанне: «Брат, скажы як на духу, дык хто ж стварыў ВКЛ: беларусы ці літоўцы?», ён выразна растлумачыць: тыя, хто яго ствараў, і думаць не думалі, што праз шмат стагоддзяў тут раптам з'явяцца нацыянальныя дзяржавы. А ўслед за імі — і палітыкі, якія пачнуць дзяліць мінулае.

Тады, у Сярэднявеччы, клопаты наогул іншыя былі: ці ты мядзведзя, ці ён цябе … не да этнагенезу. Хоць ён, зразумела, ішоў сваёй чаргой, але мы гэта ўсвядомілі толькі задняй датай. І цяпер можам смела сцвярджаць, што ВКЛ адыграла ў гэтым працэсе выключную ролю — прычым як для беларусаў, так і для літоўцаў.

Шчыра кажучы, не ведаю, як ідзе справа са зваротнага боку мяжы, дзе гэты міф доўгія гады меў люстраное адлюстраванне: ВКЛ стварылі выключна літоўцы. Хочацца верыць, не горш. Ва ўсякім разе, у асяроддзі інтэлектуалаў. Хоць не сумняюся, што калі спытаць меркаванне таксістаў у Коўне, тыя абавязкова зарадзяць пра «наша ўсё». Ну, і будуць пабітыя той жа картай: мінскі таксіст, які апошні (спадзяюся, крайні) раз вёз мяне да аўтобуса на Варшаву, таксама прывёў шмат аргументаў на карысць адназначнай беларускасці Вялікага Княства.

Што, зрэшты, нядзіўна. Масы патрабуюць адназначных адказаў. Пачуўшы пытанне «Ну, карацей, дык было ВКЛ беларускай (або літоўскай) дзяржавай?», ні адзін адэкватны гісторык не адкажа: «Так, натуральна!». Замест гэтага ён пачне паглыбляцца ў падрабязнасці, з якіх ясна толькі тое, што не «ўсё так адназначна». Той, хто пытаўся, хутка стоміцца гэта слухаць і знойдзе сабе іншага гісторыка".

Крыніца